اول مهرماه بود که شهرداری تهران خبر از راهاندازی اپلیکیشن جدید خود با نام «شهرزاد» داد و مدیرعامل تپسی نیز از اجبار شهرداری برای ثبتنام سرویس اینترنتی مدارس در اپلیکیشن شهرزاد گفت
به گزارش پايگاه خبری عصر هشت، اپلیکیشن ۱۲ و نیم میلیاردی «شهرزاد» میخواهد جای «تهران من» بنشیند؛ با نقابی بر چهره و قراردادی پرهیاهو.
اول مهرماه بود که شهرداری تهران خبر از راهاندازی اپلیکیشن جدید خود با نام «شهرزاد» داد و مدیرعامل تپسی نیز از اجبار شهرداری برای ثبتنام سرویس اینترنتی مدارس در اپلیکیشن شهرزاد گفت.
شهرزاد که به عنوان کیف پول الکترونیکی شهرداری معرفی شد (که میتوان شارژ بلیت مترو و اتوبوس را با آن انجام داد) در بدو ورودش با خواست انحصاریاش تبدیل به یکی از علتهای شکست طرح سرویس مدارس شد.
شهرزاد که هنوز نامش برای شما به عنوان یک اپلیکیشن ناآشنا هزار و یک قصه دارد: شهرزاد آمده تا برای خواب آشفته و جنون بیداری این شهر پرترافیک قصهای نو بخواند. این قصه با نقابی بر چهره تهران من آغاز میشود و با از دور خارج شدن تهران من و انحصار در سرویس مدارس و اختلال در خدمترسانی ادامه مییابد.
غبار بر چهره تهران من
بعد از هک شهرداری در خردادماه ۱۴۰۱، «تهران من» که با تغییر تیم مدیریتی شهرداری تقریباً رها شده بود، دیگر نتوانست روی پای خودش بایستد و از آن زمان تاکنون در حاشیه قرار گرفته است. هنگامی که مدتی از هک «تهران من» گذشت، خدمات این اپلیکیشن و سامانه با اختلال همراه بود و بهروزرسانی تهران من انجام نشد.
در آن زمان مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران به رسانهها درباره بهروزرسانی نشدن سامانه تهران من گفته بود: «این مشکلات بعد از هک سامانه شهرداری پیش آمده و برداشت شهرداری نیز این بود که ورود از سامانه تهران من انجام شده و همه سیستمها را به هم ریخته است و ما نیز در این زمینه به آنها تذکر داده و ایراد گرفتهایم.» در طرف مقابل اما علیاصغر قائمی، عضو کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر تهران، اتهام به سامانه تهران من را رد کرده و درباره توقف خدماترسانی تهران من گفته بود: «مهمترین عامل این مساله بیثباتی مدیریتی است، موضوعی که در صحن شورای شهر تهران از سوی رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر هم در حوزه مترو مطرح شد.»
او توضیح داده بود: «سازمان فناوری و اطلاعات شهرداری تهران که متولی خدمات الکترونیکی شهرداری تهران است باید به ثبات مدیریتی برسد. اکنون در این یک سال و چند ماهی که مدیریت شهری جدید فعالیتهای خود را آغاز کرده است، سرپرست فعلی سومین فردی است که مسئولیت این سازمان را بر عهده دارد و نمیداند که ماندنی است یا رفتنی و نوعی بلاتکلیفی در این حوزه وجود دارد و شهرداری تهران هم تعیین تکلیف جدی و محکمی تاکنون در این حوزه انجام نداده است. بنابراین من عامل ثبات مدیریت را مهمترین و اصلیترین فاکتور در مشکلات کاری این حوزه میدانم.»
اما با تثبیت سعید جهانی بر مدیریت فاوای شهرداری نه تنها تهران من به مسیر خدمتدهی برگشت بلکه شهرزاد هم شکل گرفت تا گمانهها درباره حذف تدریجی تهران من قوت بگیرد. شهرزاد راهحل شهرداری تهران برای ارائه خدمات غیرحضوری است: خدماتی که قبل از آن در تهران من نیز ارائه میشد.
در واقع شهرزاد به بهانه ارائه خدمت غیرحضوری میوه و ترهبار کار خود را آغاز کرد و قرار است کیف پول الکترونیکی برای شهروندان تهرانی باشد. بر اساس قراردادی که در سامانه شفافیت شهرداری بارگذاری شده است، در ۲۲ اسفند ۱۴۰۱ سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، برای «خرید، نصب، راهاندازی و توسعه سوپر اپلیکیشن شهروندی» قراردادی به مبلغ ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان با شرکت توسعه ارتباطات هوشمند تبیان منعقد کرده است.
این قرارداد که با وجود تهران من عملاً بلاموضوع است روایت قصه تولد شهرزاد است. اما نکته عجیبتر این قرارداد واگذاری کامل طراحی و ساخت شهرزاد به شرکت عمید رایانه شریف (عرش) است که شبهات زیادی درباره این قرارداد فاوای شهرداری به وجود آورده است. به عبارتی مشخص نیست فاوای شهرداری به چه علت خودش به صورت مستقیم با عرش قرارداد نبسته و تبیان در این میان واسطه شده است.
یک معما
در حال حاضر، تهران من تبدیل به اپلیکیشنی شده که هم هست و هم نیست و تنها به عنوان سامانه ملکی و خودرویی (احتمالاً به دلیل درآمدی که برای شهرداری دارد) به کار خود ادامه میدهد. کافی است به بهانه مشکلات تهران من به مرکز تماس آن زنگ بزنید، اگر پاسخی داده شود، جز «ما نمیدانیم!» چیز دیگری نخواهید شنید.
شهرداری تهران مدت مدیدی است که تهران من را به انبار اسقاط خود فرستاده است و میخواهد تهران منی برای خود داشته باشد. به همین خاطر، به سراغ شهرزاد رفته است، آن هم با برونسپاری به سبکی خاص.
به نظر میرسد شهرداری تهران میخواهد با شهرزاد نام تهران من را از خاطره جمعی تهران حذف کند و اپلیکیشنی را جایگزین کند که در اصطلاح فنی آن بر دادههای تهران من استوار است.
به شکلی که با راهاندازی کیف پول شهرزاد برای مترو تراکنشها به سمت کیف پول تهران من سرازیر شد. به عبارتی، تمام تراکنشهای انجامشده شهرزاد مانند تهران من انجام میشود و عملاً سامانه و پلتفرم جدیدی برای شهرزاد عملیاتی نشده است.
در واقع شهرداری تهران باید پاسخ دهد که آیا میخواهد مردم تهران برای خدمات غیرحضوری شهرداری از دو اپلیکیشن استفاده کنند یا شهرداری قصد دارد تهران من را تعطیل کند. چراکه در شهرزاد نه فلسفه خدماتی جدید و نه کاربرانی به غیر از کاربران تهران من تعریف شده و تنها نقابی بر چهره تهران من نشسته است.
این اقدام شهرداری در حالی صورت میگیرد که با توجه به عمر ششساله تهران من بهروزرسانی و برنامهنویسی مجدد این اپلیکیشن توجیه منطقی دارد و شهرداری بهراحتی میتوانست با بهروزرسانی تهران من، دوباره این اپلیکیشن را به روزهای اوج خدمترسانی خود برساند.
اما این پروژه با ترک تشریفات به شرکت تبیان سپرده شد. این اتفاق در روزهایی افتاده است که شهرداری تهران درباره وضعیت نامناسب تهران من توضیحی نمیدهد و پیگیریها از مسئولان فاوای شهرداری نیز بدون نتیجه باقی میماند. و با این همه همچنان سرنوشت تهران من یک معماست.
دردسرهای یک نوخوانده
شهرزاد هنوز یک ماه نیست که راهاندازی شده و دو حاشیه با خود به همراه آورده است. زهرا شمس احسان عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر تهران در تذکری به علیرضا زاکانی گفت: «بر اساس اعلام شهرداری تهران قرار است پرداختهای غیرحضوری در بخش مترو از طریق این اپلیکیشن انجام شود اما گزارشها نشاندهنده ناهماهنگی این سامانه با سامانههای مترو است و همین موضوع موجب دردسر شهروندان شده است.»
این در حالی است که محسن هرمزی، سرپرست معاونت حملونقل ترافیک شهرداری تهران، در زمان راهاندازی شهرزاد درباره سامانه کیف پول الکترونیکی شهرداری گفته است: «این سامانه خصوصیات ویژهای دارد که میتوان به عدم تشکیل صف در ایستگاههای مترو و اتوبوس برای خرید بلیت و ارائه خدمات مطلوب اشاره کرد.»
در واقع، شهرزاد بهرغم فرصت قابل توجهی که برای هماهنگی میان گیتها و سامانههای ورودی و خروجی مترو داشته نتوانسته ارتباط مستمر و بهینهای با سامانه مترو برقرار کند. این در حالی است که در مترو روزانه حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تراکنش سفر صورت میگیرد و اختلال در عملکرد شهرزاد میتواند ناهماهنگی و آشفتگی زیادی به خطوط حملونقل شهری منتقل کند. با این حال، هرمزی معتقد است: «با افزوده شدن ایستگاههای جدید و واگنهای جدید، این تراکنش به دو میلیون مسافر در روز میرسد و راهاندازی این سامانه میتواند کنترل بهتری بر عملکرد حوزه حملونقل داشته باشد.»
از اختلال در عملکرد شهرزاد که بگذریم پای شهرزاد به سرویس مدرسه تپسی نیز باز شده است. میلاد منشیپور مدیرعامل تپسی درباره علت شکست پروژه سرویس اینترنتی مدارس گفته بود: «یکی از دلایل مهم به نتیجه نرسیدن این کار بدقولی شهرداری تهران بود چراکه آنها به ما قول داده بودند ناوگان خود را در اختیارمان قرار میدهند، اما ۱۰ روز مانده بود تا آغاز سال تحصیلی به ما گفتند تنها در حالتی ناوگان تاکسی خود را در اختیارمان قرار میدهند که ثبتنام را از طریق اپلیکیشن شهرزاد انجام دهیم. این کار برای ما به دلایل متعدد قابل انجام نبود و به قول معروف دست ما را در پوست گردو گذاشتند.»
در واقع، تلاش تپسی در راستای گسترش سهم بازار خود با انحصارخواهی شهرداری برای شهرزاد نقش بر آب شد.
بعد از این اتفاق، دادستانی تهران در ماجرای سرویس مدرسه اینترنتی از شهرداری تهران، وزارت آموزشوپرورش و تپسی توضیح خواست که از میان آنها تنها تپسی به ارائه پاسخ به دادستانی گردن نهاد و نمایندگان شهرداری و آموزشوپرورش در جلسات بعدی حاضر شدند. شهرداری تهران قرار بود دو هزار تاکسی در اختیار تپسی بگذارد اما نه تنها این کار را نکرد بلکه شرط عجیبی نیز گذاشت: تاکسی میدهیم در صورتی که ثبتنام نه در تپسی بلکه در اپلیکیشن شهرزاد صورت بگیرد. در واقع، شهرداری تهران تلاش داشت پروژه شهرزاد را به سرویس مدارس گره بزند و از این نمد برای خود کلاهی ببافد اما اصرار شهرداری باعث شکست سرویس اینترنتی مدارس شد و تاکنون نیز پاسخی در این باره نداده است. از همین رو، دادستان تهران نقش شهرداری در ایجاد مشکلات بر سر راه سرویس اینترنتی مدارس را تایید و آن را مکلف کرد هزار عدد تاکسی در اختیار پروژه یادشده قرار دهد.
شهرزاد با وجود اینکه هنوز مدتی کمی است راهاندازی شده هیاهوی زیادی به پا کرده است و احتمالاً در آینده از آن بیشتر خواهید شنید.
شهرزادی که در یک انحصار تمامعیار به شرکتی بینامونشان در نوآوری شریف سپرده شد تا نام تهران من را از تاریخ پروژههای غیرحضوری شهرداری پاک کند در اولین قدم با سودای ادامه انحصار دلیلی بر شکست طرح سرویس اینترنتی مدارس شد و در عملکرد نیز تاکنون نمره مناسبی نگرفته است.
باید دید شهرداری تهران در ادامه با شهرزاد چه قصههای دیگری را تعریف خواهد کرد. اما بیشک مسئولان شهرداری باید شفاف کنند که چرا تهرانیها برای خدمات غیرحضوری خود دو اپلیکیشن دارند و قرار است سرنوشت هر کدام از آنها به کجا برسد.
از سویی مشخص نشده است چرا شهرداری اپلیکیشن شهرزاد را به تهران من متصل کرده است و چرا تاکنون هیچ توضیحی به شهروندان تهرانی درباره اتصال این دو به یکدیگر نداده است.